Slow Food Çiftliği

Toprağın sürülmediği, sulamanın hiç yapılmadığı ve hatta ağaçların dikilmediği bir zeytinlik hayal edin. İmkânsız gibi gelebilir—ama bu yöntem, Ege Bölgesi’nin kadim zeytin meralarında dört bin yılı aşkın süredir varlığını sürdürüyor. Dikim yerine yabani zeytinlerin aşılanmasıyla oluşan bu kadim üretim havzaları, insanlık tarihindeki en eski ve en dirençli gıda üretim biçimlerinden birini temsil ediyor.

Tüm zamanları aşan bu yaşam biçiminin örneklerinden iyi korunmuş biri de, İzmir’in Orhanlı Vadisi’nde yer alan Sevilma Zeytin Bahçesi. Burası, Sevilma düşüncesinin ilham kaynağı değerli annemiz Sevil Eken’in on yılı aşkın bir süre yaşamış olduğu yer. Bahçemiz 2024 yılında Türkiye’nin resmen tanınan ilk Slow Food Çiftliği olmaya hak kazandı ve hızla büyüyen Slow Food agroekoloji hareketinin önemli parçalarından biri haline geldi. 

Sevilma Zeytin Bahçesi, İzmir’in eşsiz kadim üretim havzalarının küçük ama yaşayan bir parçası. Burası, değerli komşularımız Orhanlı Vadisi halkının zeytin ağaçları ve tüm diğer canlılarla uyum içinde yaşadığı bir ekosistem. Bu kadim üretim modeli, döngüsel kültürün dört ana ilkesi üzerinde yükseliyor: Birbirimizle uyum, doğamızla uyum, geçmişle uyum ve değişimle uyum.

Sevilma Zeytin Bahçesi bir çiftlik olduğu kadar, aynı zamanda kültür vahası…

Sevilma’nın kalbinde yer alan taş bina Ercan Baba Zeytinyağı Fabrikası, Ege’nin yerel mimarisini yansıtıyor. Ancak burası sadece bir üretim yeri değil; misafirlerin buluştuğu, çocukların oynadığı, ziyaretçilerin doğayı içine çektiği yaşayan bir paylaşım alanı. Burası aynı zamanda bir zeytinyağı kütüphanesine dönüşmeye başladı. Ziyaretçilerimiz burada Ege’deki farklı zeytin türlerinden elde edilen yağları tadarak Türkiye’nin tek Slow Food Presidium zeytinyağı hakkında alabiliyor.

Sevilma Zeytin Bahçesi’nin Eski Orhanlı sınırları içinde yer alan iki zeytinliği ise sıradan bir tarım alanı değil. Kökleri yaban, dalları evcil sıra dışı zeytin ağaçlarının yaşadığı bir kültür ve doğa mirası. Burada hiçbir şekilde kimyasal zehir kullanmıyor, toprağı sürmüyoruz. Koyunlar, keçiler ve yaban hayvanları zeytinliklerin arasında rahatça dolaşabiliyor.

Sevilma Zeytin Bahçesi’nin küçük bir parçası olduğu bu eşsiz kadim üretim havzası, Orhanlı Vadisi’nin batı kesimlerinde çok geniş alanlar kaplıyor. Bu nadir ve tehlike altındaki zeytin üretim sistemi, 2023 yılında UNESCO tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras olarak koruma altına alındı.

İşte bu eşsiz Ege ekosistemi içinde, Türkiye’nin tek Slow Food Presidium zeytinyağı üretiliyor. Slow Food Presidium, yok olma tehlikesi altındaki gıda ürünlerini koruyor ve üreticiler arasında işbirliğini teşvik ediyor. Sevilma’nın üretim tesisi olan Ercan Baba Zeytinyağı Fabrikası, Ege’nin presidium zeytinyağlarını üretmeyi ve yaşatmayı kendine hedef edinmiş Türkiye’deki tek tesis.

Son 50 yılda, zeytinciliğe dayalı kadim üretim havzalarının büyük bölümü terk edilme nedeniyle kayboldu. Bu alanlar şimdi de plansız yapılaşma ve madenciliğin tehdidi altında. Sevilma Zeytin Bahçesi, bu gidişi tersine çevirmek amacıyla geleneksel sistemleri canlandırmaya çalışıyor ve aynı zamanda modern agroekolojik ilkeleri benimsiyor.

Bu kadim üretim havzası bir kültür ve doğa mirası olduğu kadar aynı zamanda geleceğin dünyasının sorunları karşısında çözüm önerileri sunuyor. İklim değişikliği baskısı altında kıt su kaynakları nasıl en verimli şekilde kullanılabilir? Toprak verimliliği doğayla uyumlu şekilde nasıl artırılabilir? Adil üretimi sürdürmek için gerekli toplumsal ve ekonomik modeller nedir?

Sevilma Zeytin Bahçesi’nin temsil ettiği Ege’deki kadim agroekolojik üretim alanları, karşı karşıya kaldığımız bu karmaşık sorulara binlerce yıldır doğruluğunu korumuş, yalın ve uygulanabilir cevaplar sunuyor.

Sevilma Zeytin Bahçesi aşağıdaki bölümlerden oluşuyor:

Ercan Baba Zeytinyağı Fabrikası’nın içinde misafirler için sofra, buluşma ve eğlenme alanı olarak işlev görebilecek geniş bir salon ve bağlantılı olduğu bir dış bahçe vardır.

17 dönüm ve 12.5 dönüm büyüklüklerinde Ege Zeytinleri Kadim Üretim Havzası niteliğinde iki zeytinlik

10 dönüm büyüklüğünde 15 yıldır yabanlaşmaya bırakılmış karışık meyve ağaçları olan bahçe – bu bahçenin giriş kısmı için yerel Ege bitkilerinden oluşan bir yaban bahçe tasarımı yapılmıştır, bu tasarım 2025 yılı sonbaharı ile 2026 ilkbaharı arasında uygulanacaktır.

10 dönümlük bahçenin içinde geleneksel Ege mimarisinden ilham alarak yapılmış bir zeytinyağı üretim tesisi – Ercan Baba Zeytinyağı Fabrikası – bulunmaktadır.

Ercan Baba Zeytinyağı Fabrikası’nın içinde farklı zeytinyağlarının tadımının yapılabildiği bir zeytinyağı kütüphanesi yapılmaktadır.

10 dönümlük bahçe  içinde çocuklar için oyun, öğrenme ve yürüyüş alanları hazırlanmaktadır.