Yazan: Saner Erdoğan ve Zeynep Payzanoğlu
Sağlıklı ve yerel gıda sistemleri, küreselleşmenin ve endüstrileşmenin etkisiyle büyük bir dönüşüm geçirdi. Çok yakın zamana kadar yerel lezzetler ve geleneksel üretim teknikleri sofralarımızın vazgeçilmeziyken bugün bu değerler ne yazık ki tehdit altında.
Peki bu durumda ne yapmalıyız? İşte tam da bu noktada sağlıklı ve lezzeli bir yaşam için Slow Food Presidium imdadımıza yetişiyor.
Slow Food Presidium Nedir?
2000 yılında Slow Food hareketi tarafından başlatılan Presidium, yerel türlerin ve geleneksel üretim yöntemlerinin korunmasını, üretici topluluklarının güçlendirilmesini ve doğayla uyumlu gıda sistemlerini destekleyen uluslararası bir koruma programı. Presidium sistemi, doğaya saygılı üretim biçimlerini teşvik ederken, aynı zamanda kültürel mirasın yaşatılmasını sağlıyor.
Presidium unvanını kazanan her bir gıda ürünü, yalnızca kalitenin değil, aynı zamanda üretim kültürünün ve gezegenimize saygının da bir aynası. Üretimin hiçbir aşamasında kimyasal girdilere izin verilmiyor, yerellik ve şeffaflık ilkeleriyle el işçiliği kullanılıyor.
Türkiye’de Slow Food International tarafından tescillenen ilk ve tek zeytinyağı presidium ürünü olan Ege Kadim Üretim Havzaları Natürel Sızma Zeytinyağı, bu felsefeyi somutlaştıran öncü bir örnek olarak öne çıkıyor. İzmir Yarımadası’nda yürütülen bu kadim üretim sürecinde hiçbir zirai zehir kullanılmıyor, ağaçlar sulanmıyor ve zeytinliklerin etrafı tellerle çevrilmiyor. Bu sayede zeytinlikler ekosistem değeri taşıyan alanlar olarak yaşamaya devam ediyor.
Agroekolojik ilkelere dayanan bu üretim biçimi, yalnızca bir tarım uygulaması değil; toprağın, suyun ve biyoçeşitliliğin korunmasına yönelik kadim bir yaşam kültürünü temsil ediyor. Slow Food’un “iyi, temiz, adil” üretim ilkelerini taşıyan bu sistem, 2023 yılında UNESCO tarafından da Somut Olmayan Kültürel Miras olarak tanınmış ve koruma altına alındı.
Sevilma’nın üretildiği Ercan Baba Zeytinyağı Fabrikası, Ege’nin Presidium Zeytinyağı’nı üretmeye özelleşmiş tek zeytinyağı işletmesi. Sevilma’yı tercih ederek katkısız, yüksek polifenol profiline sahip, sağlıklı ve lezzetli bir zeytinyağını sofranıza taşıyor, dahası, UNESCO tarafından tescillenen eşsiz bir kültür ve doğa mirasının korunmasına katkı koyuyorsunuz.
Bir ürünün veya üretim sisteminin Slow Food Presidium kapsamına alınması için belirli kriterler bulunuyor:
- Koruma Amacının Netliği: Nesli tehlike altında olan yerel ürünler, geleneksel üretim yöntemleri veya biyo-kültürel açıdan değerli kırsal peyzajların korunması esastır.
- Çevresel Sürdürülebilirlik: Kimyasal gübre, pestisit ve GDO kullanımı yasaktır. Doğal döngülere ve mevsimselliğe saygı gösterilir. Bu, hem doğa hem de sizin için sağlıklı yaşam anlamına gelir.
- Sosyal ve Ekonomik Sürdürülebilirlik: Üretici topluluğunun güçlenmesi ve adil gelir elde etmesi hedeflenir.
- El İşçiliği ve Yerellik: Endüstriyel değil, yerel ve küçük ölçekli üretim esastır. Geleneksel bilgi ve tekniklerle, el emeğiyle üretilen ürünler, kalitesiyle fark yaratır.
- Ortak Üretim Protokolü: Her presidium, ürünün hammaddesinden işleme tekniklerine kadar tüm süreci tanımlayan kendi protokolünü oluşturur. Bu, şeffaflığı ve izlenebilirliği garanti eder.
Türkiye’den İlham Veren Presidium Örnekleri
Türkiye, zengin biyoçeşitliliği ve kültürel mirasıyla Slow Food Presidium için müthiş bir coğrafya. İşte Anadolu’dan bazı önemli örnekler:
Siyez Bulguru (Kastamonu): Anadolu’nun en eski buğday türlerinden biri olan siyez, genetiği değiştirilmemiş ve kimyasal girdi gerektirmeyen nadir bir lezzettir. İçeriğindeki yüksek lif ve besin değerleri sayesinde sağlıklı yaşam için vazgeçilmez bir besin kaynağıdır.
Boğatepe Gravyeri (Kars): Yüksek rakımlı meralarda otlayan hayvanların çiğ sütünden, geleneksel tekniklerle üretilen bu peynir, eşsiz aromasıyla damaklarda iz bırakır.
Divle Obruk Peyniri (Karaman): Keçi ve koyun sütünden yapılan bu peynir, Divle Obruğu’nun doğal mikro ikliminde olgunlaşarak kendine özgü küflü aromasını kazanır.
Ve, Sevilma’nın gururla ürettiği Ege Kadim Üretim Havzaları Natürel Sızma Presidium Zeytinyağı…
Ege Kadim Üretim Havzaları Natürel Sızma Presidium Zeytinyağı
Ege’nin Presidium Zeytinyağı, kökü binlerce yıl öncesine uzanan zeytin aşılama kültürüne dayanıyor. Ege’nin kadim üretim havzalarında doğanın kendi ritmiyle büyüyen yabani zeytin ağaçları binlerce yıldır Erkence ve Memecik gibi zeytin ırklarıyla aşılanıyor…
Sevilma, İzmir’e özgü Erkence ırkından bu eşsiz Presidium zeytinyağını üretmek için özel bir çaba ve özen gösteriyor. İzmir Erkence Presidium Zeytinyağı, meyvemsi bir aromaya sahip. Erken hasat ve kimyasal girdisiz üretimin sayesinde, polifenol ve antioksidan açısından oldukça zengin. Polifenoller ve antioksidanlar, hücre hasarını önlediği için bazı kanser türlerine karşı antikanserojen özellik gösterebiliyor. Bu özelliğe sahip yağlar eliminasyon diyeti programlarının da önemli bir parçası.
Geleceğin Sofraları
Slow Food Presidium modeli, günümüz gıda sistemlerinin yarattığı biyolojik çeşitlilik kaybı, kültürel erozyon ve kırsal yoksullaşma gibi krizlere karşı çok katmanlı bir çözüm sunuyor. Bu model, sadece geçmişin korunması değil, aynı zamanda geleceğin sofralarını kurmak eşsiz bir yol haritası sunuyor.
Anadolu’nun bilgece üretimini koruyarak, yerel üreticileri destekleyerek ve doğaya saygılı üretim yöntemlerini benimseyerek, hem kendimiz hem de gezegenimiz için daha sağlıklı yaşam imkanları yaratabiliriz.
Sevilma Erkence Presidium zeytinyağını deneyerek sağlıklı ve lezzetli bir yaşamın sırlarını keşfetmek ister misiniz? Yorumlarda bizimle paylaşın!